माङसेबुङ/किरात धर्म दर्शनदाता, महान समाज सुधारक, नेपालको राष्ट्रिय विभूति मुहिङगुम अङसीमाङ महागुरु फाल्गुनन्द लिङ्देनको १३९ औं जन्मजयन्ती शनिबार विविध कार्यक्रम गरी संसारभर भव्य रुपमा मनाइएको छ ।
महागुरु फाल्गुनन्द लिङ्देनज्यूको जन्मजयन्तीको अवसरमा झापाको शिवसताक्षी नगरपालिका वडा नं. ९ स्थित ऐतिहासिक धार्मिक तीर्थस्थल चिल्लागढमा आयोजित महागुरु फाल्गुनन्दको जन्मजयन्तीको केन्द्रीय कार्यक्रममा मुहिङगुम अङसीमाङ लिङ्देन आत्मानन्द सेइङज्यू तथा मुहिङगुम अङसीमामाङ साँबा पवित्रहाङमा लिङ्देनज्यूहरुको समुपस्थितिमा कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ ।
महागुरु जन्मजयन्ती कार्यक्रममा नेपाल सरकारका वन तथा वातावरण मन्त्री माननीय वीरेन्द्रप्रसाद महतो प्रमुख अतिथि रहनु भएको थियो । भने, कार्यक्रममा विभिन्न राजनीतिक, धार्मिक तथा सामाजिक संघ संस्थाका प्रतिनिधिहरुको उपस्थित रहेको थियो ।
समारोह समुद्घाटनसँगै अङसीमाङ तथा अङसीमामाङज्यूको हस्तवाहुलीबाट नव निर्मित किरातेश्वर हाङसाम माङहिम उद्घाटन एवं महागुरु फाल्गुनन्दको सालिक अनावरण गरिएको थियो ।
आयोजक समितिका संयोजक जितिहाङ ताप्मादेनको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा किरात धर्म तथा साहित्य उत्थान संघका केन्द्रीय अध्यक्ष डकेन्द्रसिंह थेगिम औचित्य मन्तव्य राख्नु भएको थियो । भने आयोजक समितिका सह संयोजक डिल्लीहाङ इङनामले स्वागत मन्तव्य राखेका थिए ।
यसरी जन्मजयन्तीको अवसरमा आयोजना गरिएको केन्द्रीय कार्यक्रमको आयोजना व्यवस्थापनको लागि माङहिम सञ्चालक समितिका अध्यक्ष जितहाङ ताप्मादेनको अध्यक्षतामा माङहिम निर्माण समिति र शालिक निर्माण समितिको संयुक्त रुपमा मूल समारोह समिति गठन गरिएको थियो ।
यसरीनै शनिबारनै झापाको अर्जुनधारा नगरपालिका वडा नं. ५ डाँडागाउँमा अङसीमाङ तथा अङसीमामाङज्यूको विशेष समुपस्थितिमा वहाँहरुकै हस्तवाहुलीबाट जनजाति कल्याण आश्रम नेपालद्धारा सञ्चालित फाल्गुनन्द छात्रावास पनि लोकार्पण गरिएको छ ।
झापामा आयोजना गरिएको केन्द्रीय कार्यक्रमहरु मात्र नभई इलामको माङसेबुङस्थित निजी गुरु आश्रममा पनि एक हजार एक सय उन्चालिस तामा गाग्रोको कलससहित लारिङगेक नाम्लीङगेक खेल्दै महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती भव्यताका साथ मनाउन शनिबार सुरु गरिएको कार्यक्रम आइतबार मात्र समापन हुने गुरु निजी आश्रम कृषि समितिका सचिव उदयविक्रम तुम्बापोले जनाएको छ ।
समापन कार्यक्रम मुहिङगुम अङसीमाङ लिङ्देन आत्मानन्द सेइङज्यू तथा मुहिङगुम अङसीमामाङ साँबा पवित्रहाङमा लिङ्देनज्यूहरुको समुपस्थितिमा सम्पन्न हुने आयोजक समितिले जनाएको छ ।
कार्तिक २४, २५ र २६ गते त्रिदिवसीय रुपमा मनाउने जन्मजयन्ती कार्यक्रमको व्यवस्थापन गुरु निजी आश्रम कृषि समिति र गुरु निजी आश्रम कृषि तथा भौतिक पूर्वाधार निर्माण आर्थिक व्यवस्थापन समितिको रहेको छ ।
किरात धर्मावलम्बीहरु बसोवास रहेको विश्वको विभिन्न मुलुकका प्रत्येक माङहिमहरुमा नाम्धुङ लाधुङ सेमी सेवा तथा शुभकामना आदानप्रदान कार्यक्रम आयोजना गरेर महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती कार्यक्रमलाई भव्य र सभ्य ढंगले मनाएको किरात चोत्लुङ मुहिङगुम अङसीमाङगेन्ना सेवा समितिका अध्यक्ष केहेरसिं योङहाङले बताएका छन् ।
जन्मजयन्ती कहाँ कहाँ मनाइयो जन्मजयन्ती ?
किरात धर्मावलम्बीहरु बसोबास रहेको विश्वको विभिन्न मुलुकमा महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती कार्यक्रम मनाइएको छ । किरात धर्मावलम्बीहरु बसोवास भइरहेको नेपालको विभिन्न जिल्लाहरुमा जन्मजयन्ती मनाएका हुन । किरातजन्य धार्मिक तथा सामाजिक संघ संस्थाहरुले विशेष गरी फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती मनाउने गरेका छन् ।
यसरी किरात धर्मावलम्बीहरु बसोबास भइरहेको संसारको जुनसुकै ठाउँका माङहिमहरुमा र घरघरमा पनि महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती भव्यताका साथ मनाएका छन् ।
नेपालको ताप्लेजुङ, पान्थर, इलाम, झापा, मोरङ, सुनसरी, तेह्रथुम, धनकुटा, संखुवासभा, उत्पत्यकाको काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुर, कास्की, उदयपुर, खोटाङ, भोजपुर लगायतका जिल्लाहरुमा साथै प्रत्येक किरात माङहिमहरुमा जन्मजयन्ती भव्य मनाएका हुन ।
पछिल्लो समयमा नेपालमा मात्र नभई भारत, भूटान, हङकङ, बेलायत, संयुक्त राज्य अमेरिका, अष्ट्रेलिया, मलेसिया, कतार, दुबइ, साउदी, ब्रुनाई, कोरिया, जापान, क्यानडा, साइप्रस लगायत विश्वका विभिन्न मुलुकहरुमा महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती मनाउने गरिएको छ ।
किरात धर्म तथा साहित्य उत्थान संघ राष्ट्रिय समिति युकेको आयोजनामा ११ नोभेम्बर २०२३ मा विगतका वर्षझैं यस वर्ष पनि मुहिङगुम अङसीमाङ राष्ट्रिय विभूति महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती कार्यक्रम भव्य रुपमा मनाएको किरात धर्म तथा साहित्य उत्थान संघ राष्ट्रिय समितिका उपाध्यक्ष राजेन्द्र खिम्दिङले बताएका छन् ।
राष्ट्रिय विभुति मुहिङगुम अङसीमाङ महागुरु फाल्गुनन्द लिङदेनलाई स्मरण गर्दै प्रत्येक वर्ष कार्तिक २५ गतेका दिन स्वदेश विदेशमा भब्य रुपमा जन्मजयन्ती मनाउने क्रममा युकेमा ११ नोभेम्बर २०२३ मा जन्मजयन्ती कार्यक्रम सम्पन्न गरिएको हो । बेलायतमा बसोबास गर्ने किरात धर्मालबम्वी लगायत अन्य शुभचिन्तक महानुभावहरुको उपस्थितिमा कार्यक्रम सम्पन्न गरिएको आयोजक समितिले जनाएको छ ।
फाल्गुनन्द जयन्तीको अवसर पारेर किरात याक्थुङ चुम्लुङ सङ्घीय समितिले राष्ट्रिय विभूति फाल्गुन्द पुरस्कार पाध्यापक भारती ओख्राबु लिम्बूलाई प्रदान गरेको छ । सो पुरस्कार लिम्बू याक्थुङहरूको भाषा, साहित्य, संस्कृति, लिपि, संस्कार र इतिहासको क्षेत्रमा योगदान दिएका ब्यक्तिलाई प्रदान गरिने चुम्लुङले जनाएको छ ।
ताप्लेजुङको फुङलिङ वजारस्थित कभर्डहलबाट सुरु गरिएको ¥याली नगर परिक्रमा गरी बसपार्क तोक्मेडाँडास्थित महागुरु फाल्गुनन्द शालिकमा केन्द्रीत गरी कार्यक्रम मनाइएको किरात इङसे प्रतिनिधि सुरेश फुरुम्बोले जनाएको छ । प्रतिनिधि फुरुम्बोका अनुसार महागुरुको जन्मजयन्तीको अवसरमा मुक्कुमलुङ माङहिम मुक्कुमलुङमा समेत सेवा गरिएको छ ।
इलाम माङसेबुङको भञ्ज्याङमा माङसेबुङ गाउँपालिका अध्यक्ष हेमन्त राईको प्रमुख आतिथ्यमा जन्मजयन्ती मनाइएको छ । नाम्भुनयक सिलौटीमा पनि निजी गुरु आश्रम कृषि शाखा समिति नाम्युनयकको आयोजनामा जन्मजयन्ती कार्यक्रम सम्पन्न गरिएको शाखा अध्यक्ष भगिहाङ नेम्बाङले जनाएको छ । पान्थरको साङसेन वरक माङहिम लब्रेकुटी लगायत प्रत्येक माङहिमहरुमा महागुरु फाल्गुनन्द जन्मजयन्ती मनाइएको छ ।
महागुरुको जन्मजयन्तीको संयुक्त राज्य अमेरिको विभिन्न राज्यमा भव्यताका साथ मनाइएको छ ।
महागुरु फाल्गुनन्दको संक्षिप्त चिनारी
माङ निङवारे माङ आबोङ, हाङ निङवारे हाङ आबोङ, योक निङवारे आमेक्लो भनि सिवाखाहुन दिनुहुने दार्शनिक किरात धर्म दर्शनका पुनः उत्थापक, महान समाज सुधारक तथा नेपालको राष्ट्रिय विभूति मुहिङगुम अङसीमाङ महागुरु फाल्गुनन्द लिङ्देन जन्मिएको १३८ वर्ष पूरा भई आगामी कार्तिक २५ गतेबाट १३९ वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यहीँ अवसरमा महागुरु फाल्गुनन्दको १३९ औं जन्मजयन्ती शनिबार (कार्तिक २५ गते) विविध कार्यक्रम आयोजना गरी संसारभर मनाइएको छ ।
तत्कालीन समयमा लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेको किरात धर्म दर्शन, भाषा, लिपि, संस्कार र संस्कृतिलाई पुनः उत्थान गर्न र कुरीति कुसंस्कारमा रमाइरहेका किरात समुदायलाई सत मार्ग दर्शनमा डो¥याउन किरात धर्म दर्शनका पुनः उत्थापक, महान समाज सुधारक तथा नेपालको राष्ट्रिय विभूति मुहिङगुम अङसीमाङ महागुरु फाल्गुनन्द लिङ्देनको किरात समुदायमा जन्म भएको थियो । सत् आहार, सत् विहार र सत् कर्म गर्नु भनि सिवाखाहुन दिनुहुने महागुरु फाल्गुनन्दको सत्य, शान्ति र अहिंसावादी दर्शनलाई पछिल्लो समय विश्वमा अनुसरण गर्न थालिएको छ । वहाँ सत्य, शान्ति र अहिंसाका सूत्रधारको रुपमा सबैमा पुज्य हुनु भएको छ । किरात धर्मावलम्बीहरुले वहाँलाई किरात धर्म दर्शन पुनः उत्थापक, महान समाज सुधारक मुहिङगुम अङसीमाङको रुपमा आस्था र श्रद्धा पोख्ने गर्दछन ।
महागुरु फाल्गुनन्दले तत्कालीन कुरीति कुसंस्कारमा रुमलिरहेका समाजलाई सुधार गर्नका लागि वि.स. १९८८ साल बैशाख २४ गते पान्थरको लब्रेकुटीमा तत्कालीन लिम्बुवानबासी गन्यमान्य सुब्बा, सुवाङगी, कारवारी, बुद्धिजीवीहरुलाई आमभेला बोलाएर सत्य धर्म मुचुल्का निर्माण गर्नु भएको थियो । समाज सुधार अभियानमा आजीवन लाग्नु भएका महागुरुलाई राज्यले जीवन भरी राजद्रोही, देशद्रोही र पूर्व लिम्बुवानको राजा हुन खोजेको आरोप लगाउँदै गिरफ्तार गर्ने र अनेकौं दुःख, पीडा दिने काम मात्र गरेको थियो । तर, वहाँको देहावसान भएको ६१ वर्षपछि राज्यले पनि महागुरु फाल्गुनन्दलाई समाज सुधारकको रुपमा चिनेको छ । यसरी राज्यले चिनेपछि वहाँलाई वि.स. २०६६ मंसिर १६ गते नेपाल सरकारले महागुरु फाल्गुनन्दलाई राष्ट्रिय विभूतिले सम्मानित गरेको छ ।
छरपस्टिएको र दिशाविहिन किरात धर्म दर्शनलाई निश्चित मार्ग देखाउँदै किरात धर्म दर्शन, भाषा, लिपि, संस्कार संस्कृतिलाई पुनः उत्थान गर्नुभएकोले किरात धर्म दर्शनदाता, तत्कालीन किरात समुदायमा चलेको कुरीति कुसंस्कारलाई हटाउन वि. स. १९८८ साल बैशाख २४ गते पान्थरको लब्रेकुटीमा १० लिम्बुवान १७ थुमका गन्यमान्यहरुको भेला गराई समाज सुधार गर्न ७ बुद्धे सत्य धर्म मुचुल्का निर्माण गर्नुभएकोले समाज सुधारक र राष्ट्रले राष्ट्रिय विभूषणले सम्मानित गरेकोले फाल्गुनन्दलाई राष्ट्रिय विभूतीको रुपमा पनि सबै माझ पुज्य हुनुभएको छ । तत्कालीन समयमा लोपोन्मुख अबस्थामा पुगेको किरात धर्म दर्शन, भाषा, लिपि, संस्कार र संस्कृतिलाई पुनः उत्थान गर्न र कुरीति कुसंस्कारमा रमाइरहेका किरात समुदायलाई सत मार्ग दर्शनमा डोर्याउन अहोरात्र लाग्नु भएको थियो ।
नेपालको पूर्वी लिम्बूवान भूमिको इलाम जिल्ला माङसेबुङ गाउँपालिका वडा नं. २ साविक इभाङ गा.वि.स वडा नं. ५, चुक्चीनाम्बा गाउँमा बुवा जगुनवाज लिङ्देन र आमा हंसमति वेघा लिम्बूको कोखबाट वि. स. १९४२ साल कार्तिक २५ गते आइतबार साईला छोराको रुपमा मुहिङगुम अङसीमाङ लिङ्देन फाल्गुनन्दको जन्म भएको थियो । मुहिङगुम अङसीमाङ फाल्गुनन्दले वि. स. २००५ चैत २२ गते सोमबार अपरान्ह ६३ वर्षको उमेरमा पान्थरको सिलौटी मुनी हाङयकमा देहत्याग गर्नु भयो ।
हाङ्यकमा देहत्याग गर्नु भएपछि महागुरुको पार्थिव शरिरलाई सिलौटी माङहिममा पु¥याएर तीन दिनसम्म राखेर टाढा टाढाका चेलाहरुलाई खबर गरी तीन दिनपछि बुधबार विधिवत रुपमा ठूलो सेवा लगाएर अन्तिम संस्कार गरिएको थियो । यसरी महापुरुष मुहिङगुम अङसीमाङ फाल्गुनन्द लिङदेनको देहवसान पश्चात, देह त्याग गर्नुभएको स्थल हाङयक र सिलौटीमा जहाँ अन्तिम संस्कार गरिएको थियो, त्यहाँ समाधिस्थल निर्माण गरिएको छ ।
